Problemen Lijn 60 : Dendermonde - Brussel

Vragen van mevrouw Karin Temmerman en de heer Karel Uyttersprot aan de minister van Overheidsbedrijven en Ontwikkelingssamenwerking, belast met Grote Steden, over "de problemen op lijn 60 Dendermonde-Brussel"

03.01 Karin Temmerman (sp.a): Mijnheer de voorzitter, mijnheer de minister, u weet ongetwijfeld dat spoorlijn 60 tussen Dendermonde en Brussel al geruime tijd met problemen kampt. Dagelijks zijn er vertragingen die kunnen oplopen tot vijftig minuten en meer. Regelmatig worden er ook treinen afgeschaft. De reden voor die afschaffing wordt zelden gecommuniceerd aan de reizigers. Dat is althans wat men ons meldt.

Bovendien ontstaan er ook gevaarlijke situaties wanneer de treinen overbezet zijn. Ik geef een concreet voorbeeld. Wanneer de IC-trein naar Brussel wordt afgeschaft of met een verminderde samenstelling rijdt, kiezen de meeste pendelaars in Dendermonde ervoor, bij gebrek aan een waardig alternatief, de L-trein te nemen. Die trein vertrekt bijgevolg al goed gevuld. Daar deze L-trein stopt in de meeste stations tussen Dendermonde en Brussel geraakt hij al snel overbezet. Vaak moeten pendelaars in die stations dan minstens een half uur in de kou staan omdat er gewoon niemand meer bij kan.

Onlangs weigerde een treinbegeleider de trein te laten vertrekken omdat de veiligheid van de reizigers in het gedrang kwam. Hoewel dit waarschijnlijk een zeer terechte beslissing van de treinbegeleider was, was die maar moeilijk te accepteren door de treinreizigers. Als een trein wordt afgeschaft, moeten de pendelaars die opstappen in Sint-Gillis, Heizijde, Mollem of Zellik een uur wachten op de volgende trein.

Lijn 60 is ook oorzaak van een ander kwaad. Heel wat pendelaars moeten na hun aankomst in Dendermonde doorsporen naar één van de deelgemeenten, maar kiezen wegens de onzekerheid van de verbinding meer en meer voor de wagen. Ik meen dat wij deze evolutie moeten tegengaan. Het gevolg is immers dat de parkeerterreinen rond de stations en de wegen naar de stations dichtslibben.

Het gaat hier niet om een occasioneel feit. Deze problemen komen op deze lijn gedurende het hele jaar voor. Op een gewone winterdag — uitzonderingen als vandaag nog buiten beschouwing gelaten — is het nog iets slechter. De vertragingen maken het reizen niet bepaald aangenaam voor de pendelaars die erop rekenen op tijd op hun werk te geraken.

Ik wil nog een kleine anekdote vermelden die heel illustratief is. Wanneer de trein wordt afgeschaft, moeten de mensen de bus nemen. Het gaat echter om een privébus waarin men niet kan rechtstaan, zodat alleen de zitplaatsen gebruikt kunnen worden, met als gevolg dat slechts de helft van de treinreizigers in de bus terecht kan, terwijl de andere helft moet wachten op een eventuele volgende bus, die soms niet komt. Met andere woorden, dit is een situatie die echt niet langer houdbaar is.

Ik kom tot mijn vragen, mijnheer de minister.

Ik neem aan dat u op de hoogte bent van de problemen op lijn 60? Kunt u er een verklaring voor geven? Wat is de reden voor de vele vertragingen? Wat is de reden voor de vele afschaffingen op deze lijn?

Kunnen er maatregelen worden genomen om de problemen op te lossen?

Welk rollend materieel wordt er ingezet op de lijn 60? Voldoet het nog aan de behoeften van de pendelaars?

Welke investeringen zijn er eventueel voorzien in het investeringsplan 2013-2025 om deze lijn beter te maken voor de treinreiziger?

Tot slot, werd er met betrekking tot de spoorproblemen al overleg gepleegd met de getroffen steden en de reizigersafgevaardigden? Zo ja, wat was het resultaat van dat overleg?

04.02 Karel Uyttersprot (N-VA): Mijnheer de minister, ik kan de problemen op lijn 60, Dendermonde-Lebbeke-Asse-Brussel, die zopas werden aangehaald, alleen maar bevestigen. Eind 2012 werden op die lijn Desirotreinen ingeschakeld.

De Desirotreinen hebben het voordeel dat het drie dooreenlopende wagons zijn, met een goed overzicht, maar er is een beperkt onderscheid tussen 1^ste en 2^de klasse. Dat heeft tot gevolg dat heel wat onachtzame passagiers zich in een verkeerde klasse bevinden. Nu vernemen wij dat er enerzijds een strengere controle zou komen en anderzijds dat er ook zal beboet worden. Is dat juist en zullen de onachtzame reizigers beboet worden? Bijkomende vraag, wat is nog de relevantie van het verschil tussen 1^ste en 2^de klasse? Moeten niet alle reizigers even comfortabel kunnen reizen?

Mijnheer de minister, de Desirotreinen werden ingeschakeld einde 2012, maar de vertragingen op lijn 60 zijn niet verminderd. De voorbije zes maanden, tot januari, waren er op die lijn 228 vertragingen van meer dan 15 minuten. Afgelopen maand waren er 97 vertragingen van meer dan 15 minuten op dezelfde lijn.

Het gaat niet alleen om problemen met Desirotreinen. Een van de ernstige problemen zou te maken hebben met de GF-koppelingen. In Dendermonde moeten er treinstellen gevormd worden van negen wagons, maar vaak kunnen er amper drie vertrekken, omdat de twee andere niet kunnen gekoppeld worden. Vanaf Lebbeke en Asse zitten de treinen vol en moet men soms een halfuur wachten op de volgende trein, die dan ook stampvol zit.

Mijnheer de minister, wat denkt u aan de problemen te kunnen doen? Welke maatregelen zult u nemen? Binnen welke tijdspanne ziet u die problemen afdoende opgelost?

 

03.02 Minister Jean-Pascal Labille: Mijnheer de voorzitter, de NMBS-Groep bevestigt mij dat zij de stiptheid op het spoornet bestendig opvolgt. De lijn 60 is een belangrijke axiale lijn naar Brussel. Daarom komt die lijn ook voor in de maandelijkse stiptheidscommunicatie die door Infrabel publiek wordt gecommuniceerd.

De problemen die zich op die lijn voordoen, werden of worden veroorzaakt door infrastructurele redenen of problemen zoals de overname van de bediening van de seininstallaties van de zone Dendermonde, infrastructuurwerken of problemen met de werking van de automatische overwegen. De planning van het treinaanbod diende als gevolg van de werken in Sint-Niklaas tijdelijk te worden aangepast. De capaciteitsproblemen in de treinen waren het gevolg van afschaffingen door defecten aan het materieel.

De NMBS en Infrabel zijn bezig met de uitvoering van het gemeenschappelijk stiptheidsactieplan. Zij melden mij dat het constant wordt geëvalueerd en bijgestuurd. Met een aantal acties zal pas op een langere termijn resultaat worden geboekt. Talrijke belangrijke acties betreffen de modernisering van de infrastructuur en de verhoging van de betrouwbaarheid van het materieel. Enkele voorbeelden van acties zijn het sensibiliseren, met alle betrokken partijen, voor een grote discipline en omzichtigheid, een verbeterde controle van de overwegen, de organisatie van een infrastructuurexpertencomité, dagelijkse coördinatievergaderingen, het ijsvrij maken van de bovenleidingen, enzovoort.

Op de lijn 60 worden momenteel M6- en M4-rijtuigen, breaks, Desiro’s en nog een aantal klassieke oudere motorstellen ingezet. Geleidelijk aan zullen de klassieke motorstellen door Desiro’s vervangen worden. Infrabel voorziet in de modernisering van het station van Dendermonde, het afschaffen van zes overwegen, de afwerking van het station van Jette, de perronophoging te Asse en Opwijk en de bouw van een nieuwe sectioneerpost te Asse.

04.04 Minister Jean-Pascal Labille: De NMBS bevestigt mij dat de Desiromotorrijtuigen technische problemen kennen in de commerciële dienst. Deze problemen liggen zowel aan de geïntegreerde software als aan de boorduitrusting. De NMBS verklaart dat de veiligheid van de reizigers niet in het gedrang is gekomen. Dat is de reden waarom de Desiro’s in de commerciële dienst blijven rijden en het verkeer van deze treinen niet onderbroken werd.

De NMBS legt uit dat volgens haar ervaring gehomologeerd materieel niet altijd beantwoordt aan de operationele vereisten in termen van bedrijfszekerheid en beschikbaarheid.

Het rollend materieel kan inderdaad pas na de homologatie door de erkende instantie worden gebruikt en getest. De vastgestelde tekortkomingen zijn niet altijd tijdens de test- en goedkeuringsproeven te onderscheiden. Zelfs indien elke machine over duizend kilometer wordt getest vooraleer ze in commerciële dienst wordt geplaatst, kunnen enkel doorlopende commerciële trajecten door de ervaring nauwkeurig de problemen omtrent bedrijfszekerheid identificeren.

De vertragingen in de opleveringen bedragen vandaag enkele maanden. De NMBS schat dat die vertragingen in de loop van de opleveringen zullen verdwijnen. De NMBS informeert mij dat ze regelmatig contact heeft met Siemens om de tekortkomingen op te lijsten en ze te verhelpen.

Tot dusver heeft de NMBS al gebruikgemaakt van de volgende contractuele of juridische maatregelen. De opleveringen zijn voorlopig stopgezet omdat de eenheden momenteel niet meer beantwoorden aan de voorwaarden die werden gesteld in het contract. Siemens heeft al 25 miljoen euro boete betaald voor de opgelopen vertraging.

De contractuele periode voor de evaluatie van de bedrijfszekerheid is momenteel nog lopende. Om dergelijke problemen in de toekomst te vermijden, moet de constructeur een kwaliteitsproduct leveren dat op voorhand getest kan worden. Overigens hebben Siemens en de NMBS technische groepen opgericht die regelmatig samenkomen om oplossingen te vinden voor de problemen die zich voordoen.

Het contract werd opgesteld op basis van de algemene aannemingsvoorwaarden, maar omvat ook meerdere specifieke maatregelen, met name de volgende. De voorlopige oplevering van de eenheden kan slechts plaatsvinden als aan bepaalde technische, commerciële en homologatiegebonden voorwaarden is voldaan. Als de voorlopige oplevering niet plaatsvindt op de datum die bepaald is in het contract, moet de aannemer een boete van 2 500 euro betalen per dag vertraging. In de loop van het contract zijn er verschillende periodes vastgelegd waarin de NMBS de bedrijfszekerheid of viabiliteit van de voertuigen analyseert. Als de doelstellingen niet behaald zijn, past de NMBS specifieke boetes toe voor elke categorie. De boetes voor immobilisatie zijn opgelegd tijdens de waarborgperiode.

De NMBS is zich ervan bewust dat de bedrijfszekerheid van de verschillende constructeurs in het algemeen inderdaad in vraag moet worden gesteld.

Ons land is trouwens niet het enige dat wordt geconfronteerd met problemen van dit type. Motorrijtuigen van dezelfde soort als Desiro zijn ook in dienst in andere landen, onder meer in Duitsland.

De NMBS meldt mij dat het stopzetten van de voorlopige opleveringen tot dusver geen invloed heeft gehad op de dienstverlening aan de reizigers. De NMBS houdt het oudere materieel in dienst, zolang de motorrijtuigen Desiro niet aan de eisen voldoen. Op die manier ondervindt de dienstverlening aan de reizigers geen hinder.

Siemens is het ontwerpprobleem, met name op het vlak van de software, geleidelijk aan het oplossen. De NMBS deelt mij mee dat er aanpassingen zijn doorgevoerd aan de software. De laatste upgrade leidde tot een zekere verbetering, die echter nog niet toereikend was.

Wat de waarborg betreft, geeft de NMBS mij aan dat elk geval het voorwerp uitmaakt van een bespreking met Siemens om te bepalen of de waarborg van toepassing is of niet. De zevenenzeventig evallen die tot op vandaag niet door de waarborg worden gedekt, zijn te wijten aan oorzaken buiten de conceptie van het product, bijvoorbeeld een foute manipulatie van het materieel of vandalisme.

04.06 Karel Uyttersprot (N-VA): Mijnheer de minister, ik dank u voor uw antwoord, al kreeg ik geen antwoord op mijn eerste vraag.

Afgezien van de relevantie of er nog onderscheid moet zijn tussen eerste en tweede klasse, heb ik gewezen op het beperkte onderscheid in de nieuwe Desirotreinstellen tussen beide klassen, terwijl dit nochtans aanleiding zou geven tot strengere controles en boetes. De onachtzame passagier wordt misleid en is hier het slachtoffer van, omdat hij met moeite het verschil ziet.

Ik heb ook verwezen naar de honderden vertragingen op lijn 60. Ik kan mij niet inbeelden dat de reiziger die daar het slachtoffer van is, veel heeft aan uw antwoord. Die reiziger wil immers comfortabel en op tijd reizen.